متداولترین و پرکاربرد ترین استاندارد ایزو، استاندارد ISO 9001:2008 می باشد. این استاندارد الزامات یک سیستم مدیریت کیفیت را برای کسب رضایت مندی مشتری فراهم می آورد. بطور کلی هر سازمانی صرفنظر از نوع، اندازه و دامنه کاربرد می تواند الزامات این سیستم را برای اخذ گواهینامه اجرا نماید. بعنوان مثال شرکت های تولیدی مختلف، مهندسین مشاور، مراکز آموزشی و دانشگاهی، کارخانجات مواد غذایی، کارخانجات لوازم خانگی، فروشگاه ها، آژانس های املاک، مراکز درمانی، کارگزاریهای بیمه، آزمایشگاه های تشخیص طبی، پیمانکاران ساختمان و … همگی می توانند این سیستم را برای رسیدن به مقاصد خود پیاده سازی نمایند. اما در این بین سازمان ایزو علاوه بر تدوین و انتشار این استاندارد عمومی، اقدام به تدوین و انتشار استانداردهای خاص برای فعالیتهای مختلف نموده است. موارد زیر می تواند نمونه هایی از این استانداردها باشد:
• ISO 22000 سیستم مدیریت ایمنی مواد غذایی (قابل کاربرد در زنجیره مواد غذایی)
• ISO/TS 16949 سیستم مدیریت کیفیت (ویژه رنجیره تامین صنعت خودرو)
• ISO/TS 29001 سیستم مدیریت کیفیت (ویژه صنایع نفت، گاز و پتروشیمی)
• ISO 13485 سیستم مدیریت کیفیت (وِیژه صنایع تجهیزات پزشکی)
• ISO 15189 سیستم مدیریت کیفیت (ویژه آزمایشگاه های تشخیص طبی)
• ISO/IEC 17025 سیستم مدیریت کیفیت (ویژه آزمایشگاه های آزمون و کالیبراسیون)
• ISO 20000 سیستم مدیریت کیفیت در خدمات فناوری اطلاعات
• ISO 10006 سیستم مدیریت کیفیت (ویژه سازمانهای پروژه محور) و سایر استانداردهای مدیریتی که می توانید وجود آنرا از این سازمان استعلام نمایید و در اینجا از ذکر آنها پرهیز می نماییم. لازم به توضیح است سازمان ایزو جهت بهتر اجرا شدن برخی از فعالیتها نیز اقدام به تدوین استانداردهایی نموده است. موارد زیر را می توان در راستای این موضوع بعنوان نمونه بیان نمود:
• ISO 10015 سیستم مدیریت کیفیت- راهنمایی هایی برای آموزش
• ISO 10017 راهنمایی هایی برای ابزارهای آماری در ISO 9001

• ایجاد اطمینان در مشتریان و سایر ذینفعان درخصوص رعایت مسائل روز دنیا از ابعاد کیفیت/ایمنی/بهداشت/محیط زیست/ …
• ایجاد کنترل های مستمر بر فرآیندهای سازمان و کنترل روند شاخص های عمکلردی سازمان
• هبود ارتباطات درون سازمانی و برون سازمانی و همچنین ایجاد زبان مشترک در تعامل با شرکتهای داخلی و خارجی
• ایجاد بستری مناسب برای بهبود کیفیت/ایمنی/بهداشت/محیط زیست/…
• حفظ و ارتقاء سطح دانش فنی کارکنان در جهت انجام بهتر فعالیتهای مربوطه
• پیشگیری از تولید محصول نامنطبق بجای اقدام برای رفع مشکل بوجود آمده
• کاهش ضایعات و دوباره کاری ها در خط تولید
• مکتوب شدن کلیه فعالیت ها بمنظور یکسان شدن اقدام برای هر کار
• مکتوب شدن کلیه وظایف محوله به کارکنان و استمرار فعالیت کارکنان در صورت جابجایی و یا حذف آنها
• نظارت و کنترل مستقیم مدیریت ارشد سازمان از طریق فرآیندها و کنترل های ادواری
• نظارت و کنترل مستقیم نماینده مدیریت از طریق کنترل فرآیندها، کنترل های ادواری بازنگری مدیریت، ممیزی داخلی و … .
• بهبود عملکرد و افزایش بهره وری از طریق برنامه ریزی صحیح، اقدام تحت کنترل، کنترل اثربخشی نتایج و تحلیل آنها و تعریف اقدامات بعدی
• کاهش میزان شکایات مشتریان و محصولات مرجوعی و همچنین افزایش میزان رضایت مندی مشتریان
• عملکرد سیستماتیک و قابل پیش بینی در تمام ابعاد کیفیت/ایمنی/بهداشت/محیط زیست
• نظارت بر عملکرد تامین کنندگان و ایجاد یک سیستم سودآور دوجانبه با آنها
• اصلاح خطاها و پیشگیری از وقوع مجدد آنها
• گسترش فرهنگ سازی و تفکر سیستماتیک در سطح سازمان لازم به توضیح است این دستاوردها که ناشی از یک سیستم مدیریتی علمی است با حمایت مدیریت ارشد سازمان می تواند هر چه بهتر نتیجه داده و حتی منجر به ایجاد ارزش افزوده از طریق کاهش قیمت تمام شده، کسب سهم بیشتری از بازار، کسب مشتریان بیشتر و … شود.

هر استاندارد مدیریتی، بسته به هدف آن، نیازمند شرایط خاصی می باشد. در زیر مواردی برای نمونه بیان شده است. این موارد حداقل هایی است که می بایست پیش از اقدام به ممیزی برای سازمان مهیا گردد. در صورت وجود شرایط خاص و یا سوالاتی در این باب، از تماس با سازمان و بهره گیری از اطلاعات مشاورین این شرکت امتناع ننمایید.

ISO 9001: رعایت کلیه الزامات قانونی قابل کاربرد، رعایت کلیه الزامات مشتری در صورت وجود، اخذ گواهینامه استاندارد اجباری در صورت مشمول بودن، دارا بودن حداقل یک نفر برای پیگیری امور، دارا بودن حداقل یک عدد کامپیوتر.
ISO/TS 16949: رعایت کلیه الزامات قانونی قابل کاربرد، رعایت کلیه الزامات مشتری در صورت وجود، اخذ گواهینامه استاندارد اجباری در صورت مشمول بودن، دارا بودن حداقل یک نفر کارشناس در رشته های مهندسی برای پیگیری امور (در سازمانهای کوچک)، دارا بودن حداقل یک عدد کامپیوتر.
ISO/TS 29001: رعایت کلیه الزامات قانونی قابل کاربرد، رعایت کلیه الزامات صنایع نفت گاز و پتروشیمی، اخذ گواهینامه استاندارد اجباری در صورت مشمول بودن، دارا بودن حداقل یک نفر برای پیگیری امور، دارا بودن حداقل یک عدد کامپیوتر.
ISO 14001: رعایت کلیه الزامات قانونی قابل کاربرد، رعایت کلیه الزامات مشتری و سایر ذینفعان در صورت وجود، رعایت الزامات سازمان حفاظت محیط زیست منطقه، دارا بودن حداقل یک نفر برای پیگیری امور، دارا بودن حداقل یک عدد کامپیوتر.
BS OHSAS 18001: رعایت کلیه الزامات قانونی قابل کاربرد، رعایت کلیه الزامات مشتری و سایر ذینفعان در صورت وجود، رعایت الزامات سازمان بهداشت و اداره کار و امور اجتماعی، دارا بودن حداقل یک نفر برای پیگیری امور، دارا بودن حداقل یک عدد کامپیوتر.
ISO 27001: امکانات شبکه ای مناسب و نرم افزارهای مناسب امنیتی
ISO 22000 & HACCP: رعایت کلیه الزامات قانونی قابل کاربرد، رعایت کلیه الزامات مشتری در صورت وجود، اخذ گواهینامه استاندارد اجباری در صورت مشمول بودن، رعایت الزامات سازمان بهداشت، تجهیزات مناسب از نظر ایمنی مواد غذایی، دارا بودن حداقل یک نفر کارشناس در صنایع غذایی برای پیگیری امور، دارا بودن حداقل یک عدد کامپیوتر.

مراحل پیاده سازی و اخذ گواهینامه استانداردهای مدیریتی در یک شرکت بطور معمول شامل موارد زیر می باشد:

1- انتخاب سازمان مشاور توسط شرکت متقاضی
2- انجام فرآیند آنالیز فاصله یابی (Gap Analysis) توسط مشاور
3- ارائه برنامه زمانبندی اجرای پروژه متناسب با الزامات استاندارد، نیازهای خاص مشتری و نتایج آنالیز فاصله یابی
4- برنامه ریزی جهت برگزاری آموزش های مرتبط با سیستم مدیریتی در حال استقرار
5- برگزاری آموزش های مورد نیاز و برنامه ریزی شده در حین کار و بصورت گروهی
6- بموازت بند 5، اقدام به طراحی سیستم می شود. این بخش شامل تهیه خط مشی، شناسایی و تدوین اهداف، شناسایی و تدوین فرآیندها، تدوین روش های اجرایی الزامی و مورد نیاز سازمان، تدوین دستورالعمل ها و فرم ها می شود. این بخش با همکاری کامل مشاور صورت می گیرد
7- برگزاری آموزش های موردی برای اجرای مدارک تدوین شده و نهایتاً اجرای آنها
8- اجرای فعالیتهای کاری سازمان متناسب با مدارک تدوین شده توسط کارکنان سازمان و نظارت بر اجرای صحیح مدارک توسط مشاور
9- تشکیل جلسه بازنگری مدیریت و حضور مشاور در این جلسه
10- انجام حداقل یک دوره ممیزی داخلی توسط افراد ذیصلاح و آموزش دیده مستقل.
11- تهیه برنامه برای رفع کامل عدم انطباق ها و کلیه فرصت های قابل بهبود با همکاری مشاور
12- نظارت بر اثربخش بودن اقدامات صورت گرفته برای رفع عدم انطباق های ممیزی داخلی
13- مشاوره در انتخاب شرکت صدور گواهینامه و معرفی این سازمانها به شرکت متقاضی توسط مشاور
14- عقد قرارداد با یکی از موسسات صدور گواهینامه توسط شرکت متقاضی
15- هماهنگی جهت حضور شرکت صدور گواهینامه برای انجام ممیزی مرحله اول توسط شرکت متقاضی و ارسال مدارک اصلی سازمان برای انجام بررسی مستندات (Document Review)
16- برگزاری جلسه ممیزی مرحله اول توسط موسسه صدور گواهینامه با حضور مشاور
17- اخذ کلیه نظرات ممیز(ین) شرکت صدور گواهینامه و برنامه ریزی برای رفع و یا بهبود آنها توسط مشاور
18- اقدام برای رفع عدم تطابق و یا فرصت های بهبود ارائه شده و اطمینان از اثربخشی آن توسط مشاور
19- هماهنگی جهت حضور شرکت صدور گواهینامه برای انجام ممیزی مرحله دوم توسط شرکت متقاضی
20- برگزاری جلسه ممیزی مرحله دوم توسط موسسه صدور گواهینامه با حضور مشاور
21- اخذ کلیه نظرات ممیز(ین) شرکت صدور گواهینامه و برنامه ریزی برای رفع و یا بهبود آنها توسط مشاور
22- اقدام برای رفع عدم تطابق و یا فرصت های بهبود ارائه شده و اطمینان از اثربخشی آن توسط مشاور
23- تهیه و ارسال شواهد رفع عدم انطباق به شرکت صدور گواهینامه توسط شرکت متقاضی و با همکاری مشاور
24- اخذ توصیه نامه و لوگوی مربوطه از شرکت صدور گواهینامه
25- اخذ گواهینامه اصلی شرکت

مدت زمان لازم برای پیاده سازی استاندارد به عوامل زیر بستگی دارد. این عوامل که در ذیل به آنها اشاره می شود در زمان انعقاد قرارداد مشاوره مد نظر قرار می گیرد:

1) اندازه سازمان (تعداد پرسنل، وسعت خدمات یا تنوع محصولات، تعدد سایت تولیدی/خدماتی)
2) تعداد استانداردهای درخواستی برای پیاده سازی (یکپارچگی بیش از یک استاندارد با هم)
3) نوع محصولات/خدمات (فوق ایمنی، ایمنی و …/پیچیده بودن فرآیندها/نو و تازه بودن محصول یا خدمات/تعداد و نوع الزامات قانونی/ تعداد و نوع الزامات مشتری)
4) تعداد روزهای اختصاص یافته در طی هفته برای مشاوره
5) نوع استاندارد (قوانین ممیزی در برخی از استانداردها، الزاماتی در خصوص ممیزی ارائه می دهند که محدودیت بیشتری را بطور غیر مستقیم برای مشاور ایجاد می نمایند. بعنوان مثال در استانداردISO/TS 16949 برای انجام ممیزی صدور گواهینامه ضروری است که 12 ماه سابقه در برخی قسمت ها وجود داشته باشد. لذا در فاصله مستند سازی و اجرا، مشاور برای حفظ سیستم تا زمان ممیزی می بایست همکاری خود را ادامه دهد. همچنین در برخی دیگر از استانداردها، بدلیل اینکه مراجع ممیزی کننده از سوی مشتری یا ارگان دولتی دیگری نظیر مرجع تایید صلاحیت ایران برای ارزیابی ISO 17025 و یا ISO 15189 می باشد، بدلیل حجم بالای درخواست به آنان، زمان زیادی را برای ممیزی باید به انتظار ماند. ذکر این نکته نیز ضروری است که استانداردهای یاد شده به خودی خود نیز بسیار پیچیده بوده و نیاز به زمان زیادی نیز برای پیاده سازی موثر دارند.)

گاهاً در حین پروژه عواملی بر روند عادی پروژه اثر گذاشته و مانع از رعایت برنامه زمانبندی می شود. تجربه مشاور در پروژه های مشابه و یا حتی میزان تسلط مشاور بر استاندارد مورد نظر و میزان دانش فنی ایشان بر فعالیت کاری سازمان، عامل بسیار مهمی است که کاهش زمان مشاوره و کیفیت ارائه خدمات مشاوره بسیار دخیل است. همچنین میزان همکاری شرکت متقاضی، حمایت مدیریت ارشد آن سازمان و پیگیری های نماینده مدیریت نیز از عوامل بسیار مهمی است که در زمان مشاوره و کیفیت ارائه خدمات مشاوره اثر گذار است.

هزینه لازم برای پیاده سازی شامل مشاوره و آموزش به عوامل متعددی وابسته است. تعدادی از این موارد در زیر بیان شده است:

1) اندازه سازمان (تعداد پرسنل، وسعت خدمات یا تنوع محصولات، تعدد سایت تولیدی/خدماتی)
2) تعداد استانداردهای درخواستی برای پیاده سازی (یکپارچگی بیش از یک استاندارد با هم)
3) نوع محصولات/خدمات (فوق ایمنی، ایمنی و …/پیچیده بودن فرآیندها/نو و تازه بودن محصول یا خدمات/تعداد و نوع الزامات قانونی/ تعداد و نوع الزامات مشتری)
4) تعداد روزهای مورد نیاز برای مشاوره
5) تعداد کارشناسان مورد نیاز برای مشاوره
6) فاصله سازمان متقاضی از محل مشاور (تحمیل هزینه های ایاب و ذهاب، اقامت و حقوق قانونی مرتبط با کارشناس)
7) نوع استاندارد، حجم مستندات و وسعت آموزش های مورد نیاز
8) و صد البته انصاف مشاور

لازم بذکر است مبالغ ارائه شده برای ارائه خدمات مشاوره نباید صرفاً از نظر ریالی با مشاورین یا سازمانهای ارائه دهنده خدمات مشاوره دیگر مقایسه شود. زیرا کیفیت ارائه خدمات آنها، تجربه مشاور در پروژه های مشابه، وسعت سازمان مشاوره، میزان آموزش های برگزاری در طی مشاوره، اختصاص زمان لازم، شرح خدمات کامل مشاور و سایر پشتیبانی ها… می تواند در میزان ریالی آن پروژه موثر باشد. این در حالی است که بعضاً عدم بررسی این مورد و صرفاً توجه به بحث ریالی، منجر به اخذ خدمات بسیار نامطلوب شده و اهداف سازمان و یا خواسته های استاندارد بدون هیچ گونه ارزش افزوده و حتی در برخی موارد، دست و پاگیر شدن مستندات بی فایده، همراه خواهد بود. موارد بسیار زیادی دیده می شود که افراد کم تجربه، برخی دانشجویان رشته های مهندسی و مدیریت یا کارشناسان شرکت های مشاوره بطور مستقیم اقدام به برقراری ارتباط با شرکت ها نموده و با در دست داشتن مستندات برخی دیگر از سازمان ها اقدام به تجویز مدارک نا همگون و نا متناسب با سازمان می نمایند و بدون نظارت سایر کنترل کننده ها، آن مستندات را جاری می نمایند. این موضوع در وحله اول و در زمان کوتاه هزینه کمتری را در مقابل خدمات یک شرکت مشاور برای یک سازمان ایجاد می نماید. اما در داراز مدت نه تنها فایده و ارزش افرین نبوده بلکه میلیون تومان هزینه پنهان به سازمان تحمیل می نماید. هزینه های پنهان این کار عبارتند از سود از دست رفته، هزینه پرداخت شده به پرسنل مرتبط، هزینه مشاوره، هزینه های نگهداری کامپیوتر و ماشین الات اداری، هزینه از دست دادن بازار بدلیل عدم شناسایی فرصت های بهبود و تقویت مزایای رقابتی، هزینه سر بار، هزینه های کاهش اعتبار و …)

عموماً مدیریت ارشد سازمان متقاضی اخذ گواهینامه، یکی از مدیران خود را بعنوان نماینده مدیریت منصوب می نماید. ایشان جدای از سایر مسئولیتهایی که عنوان سازمانی برایش ایجاب می کند مسئولیتها و اختیارات زیر را نیز دارا می باشد:

1) حصول اطمینان از اینکه فرآیندهای مورد نیاز برای سیستم مدیریتی ایجاد شده و اجرا می شود و الزامات استاندارد بین المللی ایجاد، اجرا و حفظ شده است.
2) گزارش دهی به مدیریت ارشد در مورد عملکرد سیستم مدیریتی و هر نوع نیاز برای بهبود
3) حصول اطمینان از افزایش آگاهی در مورد الزامات مشتری در سر تا سر سازمان
4) ارتباط با طرف های برون سازمانی در مورد موضوعات مربوط به سیستم مدیریتی

با توجه به توضیحات بالا بهتر است نماینده مدیریت دارای خصوصیات زیر باشد:

1) قابل اطمینان باشد، وفاداری او به مدیریت و شرکت تحت مدیریت وی اثبات شده باشد و ماندگار باشد
2) دارای قدرت اجرایی در سازمان باشد
3) به مباحث فنی سازمان و فرآیندهای جاری مسلط باشد
4) مشتریان سازمان و نیازهای آن را بشناسد
5) وقت پیگیری امور را از مسئولین سازمان داشته باشد
6) از افراد علاقمند و معتقد به سیستم انتخاب شود
7) دارای شم مدیریتی باشد
8) حتی الامکان دارای پیشینه مدیریتی باشد
9) حتی الامکان با مبانی سیستم های مدیریتی آشنا باشد
10) دارای فن بیان و قدرت تجزیه و تحلیل مناسب باشد

لازم به توضیح است بر اساس الزامات استانداردهای مدیریتی، فرد یا افرادی می بایست وظایف فوق الذکر را در کنار مدیریت ارشد سازمان و کلیه کارکنان ایفا نماید. لذا وجود او لازم و ضروری است ولی گاهاً در استانداردهای مختلف از ایشان به راهبر تیم ایمنی و … هم یاد می نمایند که کمی در وظایف آنان اختلاف دیده می شود. در استاندارد ISO 9001 در بند 5-5-2، در استاندارد ISO 14001 و BS OHSAS 18001 نیز در بند 4-4-1 و در استاندارد ISO 22000 در بند 5-5 منصوب این فرد الزامی شده است.

برخی از عواملی که می تواند در انتخاب یک شرکت مشاور برای اخذ خدمات مشاوره در پیاده سازی استاندارد راهنمای مناسبی باشد را می توان در موارد زیر خلاصه نمود:

1) دارای کادر کارشناسی زبده، با تجربه، به روز، خلاق، با اخلاق، باهوش، با استعداد، قاطع، اقتصاد گرا، با روابط عمومی خوب و فن بیان قوی، تسهیل کننده، دارای مقالات علمی و دارای تجربه اجرایی
2) دارای تجربه عملی و رزومه مناسب در دامنه کاری سازمان علی الخصوص آشنایی کافی با نیازمندیهای قانونی و مقرراتی مرتبط با فعالیتهای سازمان داشته باشد و از محصولات، فرایندها و انتظارات مشتریان سازمان قبل از شروع خدمات مشاوره شناخت کافی داشته باشد
3) دارای آشنایی کامل و تجربه در استاندارد مورد نظر و فرآیند صدور گواهینامه
4) دارای درک لازم از عوامل کلیدی مرتبط با نحوه ی کارکرد محصولات سازمان (همچنین صلاحیت در تجارب مدیریتی مشاور از این جهت که درک نماید، سیستم مدیریت کیفیت چگونه با سیستم کلی مدیریت حاکم بر سازمان همسان گردیده و در تعامل قرار گیرد، بسیار حائز اهمیت است.)
5) توانایی به کارگیری دانش و مهارت های خود در موقعیت های واقعی (بنابراین مشاور باید دارای تجارب مرتبط مدیریتی، حرفه ای یا فنی در خدمات مشاوره باشد تا بتواند با تمام افراد ذیربط ارتباط برقرار نماید.)
6) دارای مجوز های لازم از مراجع ذیصلاح قانونی
7) دارای قیمت متعادل و قابل قبول و با تخمین واقعی
8) دارای توان مالی مناسب برای مواجهه با ریسک های پروژه
9) نزدیکی به محل کارخانه برای کاهش ریسک های پروژه، دسترسی ساده تر و کاهش هزینه ها
10) دارای استاندارد های مدیریتی نظیر ISO 9001 و حتی الامکان ISO 10006

تذکر: ملاحظات اخلاقی تا آنجایی برای انتخاب مشاور مد نظر است که مانع بیان یا ایجاد هر گونه تضاد منافع شود. مثالهایی از این موارد می تواند موارد زیر را شامل شود: رازداری، جلوگیری از ایجاد وابستگی غیرضروری به خدمات مشاوره، عدم ارایه خدماتی که مشاور صلاحیت لازم در آن را ندارد، حفظ استقلال از گواهی دهنده و بی طرفی در انتخاب سازمان گواهی دهنده.

لازم به توضیح است استاندارد ISO 10019 بعنوان خطوط راهنما برای انتخاب مشاور سیستم مدیریت کیفیت و استفاده از خدمات آنان توسط سازمان ایزو تدوین گردیده است. این استاندارد برگرفته از استاندارد ایتالیایی UNI 1836 بوده و حاوی خطوط راهنما برای تمام مراحل انتخاب یک مشاور ذیصلاح، درخواست و ارجاع کار به وی و تنظیم و انعقاد قرارداد به منظور پیاده سازی سیستم مدیریت کیفیت است. لذا سازمانهایی که حساسیت ویژه در انتخاب مشاور خود را دارند می توانند از این استاندارد برای دانستن وظایف کامل یک مشاور، حدود اختیاراتی که باید به او بدهند، ملاحظاتی که در قرارداد با ایشان باید مد نظر قرار دهند، استفاده نمایند. همچنین سازمانهای مشاور با توجه به اینکه دارای رویکردی پروژه ای در فعالیت ها و خدمات خود هستند، شایسته است از این رویکرد با بکارگیری استانداردهای پروژه ای نظیر ISO 10006 و PMBOK برای مدیریت فعالیت های خود و ارائه خدمات بهتر به مشتریان بهره گیرند.

به محض توافق بر شروع همکاری با متقاضی مشاوره، اقدام به انجام فرآیند فاصله یابی سازمان متقاضی از استاندارد(های) مد نظر نموده و اقدامات اولیه را برای طراحی سیستم مناسب را آغاز می نماید. از ابتدای پروژه مدیر پروژه، کارشناس پروژه و مسئول برنامه ریزی شرکت اقدام به تهیه برنامه زمانبندی کل پروژه نموده و جهت توافق با مشتری، برنامه یاد شده را تقدیم کارفرما می نماید. از این پس آموزش ها آغاز شده و به مرور زمان کلیه مستندات مورد نیاز شامل خط مشی، اهداف، نظام نامه، نقشه سیستم، فرآیندها و توالی آنها، روش های اجرایی، دستورالعمل ها و کلیه فرم های لازم تهیه شده و بصورت پیش نویس تقدیم شرکت متقاضی می شود. لازم بذکر است این کار با تعامل کامل مشاور و کارشناسان شرکت متقاضی صورت می گیرد. کارشناس مشاور از این پس متولی نظارت بر اجرای مدارک توسط کارکنان سازمان بوده و تا در جلسه بازنگری مدیریت اطلاعات کاملی قابل ارائه باشد. همچنین تیم مشاوره پس از پایان مراحل کاری اقدام به برنامه ریزی برای ممیزی داخلی می نماید و توسط افرادی خارج از کادر اختصاص یافته در مرحله پیاده سازی، اقدام به شناسایی ضعف های سیستم می نماید. پس از پایان ممیزی، گزارشی تهیه شده و در اختیار سازمان و تیم مشاوره قرار داده می شود. از این پس تیم مشاوره ضعیف های سیستم را برطرف کرده و سازمان را آماده ممیزی مرحله اول شرکت صدور گواهینامه می نماید. پس از هماهنگی با شرکت صدور گواهینامه، کارشناس مشاوره در ممیزی مرحله اول حاضر شده و توصیه های ممیز را ثبت می نماید. از این پس تا مرحله ممیزی مرحله دوم شرکت صدور گواهینامه، مشاور فعالیت های اجرایی خود را ادامه داده و در ممیزی مرحله دوم نیز حضور می بابد. ضمناً سازمان تا زمان رفع عدم انطباق های احتمالی شرکت صدور گواهینامه و یا توصیه های بهبود سازمان را همراهی کرده تا سازمان موفق به اخذ توصیه نامه صدور گواهینامه از شرکت صدور گواهینامه شود. بنابراین مشاورین با یک رویکرد مدیریتی کامل، پروژه را از ابتدا کار (صفر) تا خاتمه پروژه (صد) بدون اخذ هیچ گونه هزینه اضافی همراهی می نماید. لازم به توضیح است برای کلیه پروژه ها، گزارشات هفتگی توسط مسئول برنامه ریزی سازمان اخذ شده و بصورت ماهیانه گزارشی برای مدیر خدمات مشاوره و مدیر عامل شرکت متقاضی ارسال می گردد تا از کم و کیف پروژه آگاه شوند.

کارشناس مشاوره ، برای پروژه های کوچک حداقل هفته ای یک جلسه 8 ساعته (در زمان اداری سازمان متقاضی) در محل پروژه حاضر می شود. بطور کلی با توجه به اندازه سازمان، تعداد استانداردها و سایر عوامل اثر گذار، میزان نفر-روز حضور کارشناس/کارشناسان تعیین می شود. همچنین مدیر پروژه بصورت ادواری و به طور متوسط هر ماه یک بار در پروژه برای کنترل وضعیت کیفی پروژه و مذاکره مستقیم با کارفرما حاضر می شود. ضمناً با توجه به نیاز کارفرما و یا بعضاً بزرگی پروژه، از فرد یا افرادی خارج از کادر اجرای پروژه برای انجام آموزش های استفاده می گردد. این افراد بر اساس برنامه زمانبندی ارائه شده در ابتدای پروژه، در محل کارفرما یا آکادمی شرکت کار خود را انجام می دهند.

مدیر خدمات مشاوره در ابتدای پروژه اقدام به تعیین و معرفی کادر پروژه شامل مدیر پروژه، کارشناس پروژه و مسئول رسیدگی به شکایات و انتقادات سازمان به مشتری می نماید. از این پس نظارت از سوی مدیر پروژه آغاز می شود. ایشان بصورت ماهیانه در محل پروژه حاضر می گردد. همچنین مسئول رسیدگی به شکایات و انتقادات با رعایت محرمانگی در دریافت انتقادات کارفرما با هماهنگی شخص مدیر خدمات مشاوره اقدام به رفع شکایت می نماید. لازم بذکر است مهمترین ملاک و ورودی انجام اقدام فوری، اعلام پیشنهاد، انتقاد و یا شکایت از سوی کارفرما می باشد و این موضوع در ابتدای پروژه به کارفرمای محترم با ذکر کانالهای ارتباطی مختلف یادآوری می شود. همچنین دو بار در خلال پروژه (یکبار در ابتدا و بار دوم در خاتمه پروژه) فرم نظرسنجی به کارفرما ارائه می شود تا نظرات وی اخذ شده و حتی الامکان در پروژه بر طرف گردد. همچنین گپ آنالیز توسط مدیر پروژه و کارشناس مربوطه انجام گرفته و گانت چارت پروژه توسط این تیم تدوین می گردد. کارشناس مشاوره در هر جلسه از حضور، در فرم مخصوصی کلیه فعالیتهای برنامه ریزی و انجام شده را ثبت نموده و به تایید نماینده مدیریت و یا دیگر نمایندگان کارفرما می رساند. مبنای سایر فعالیت ها و عملکرد مشاور، گزارشات هفتگی، گزارشات ماهیانه و گزارشات عدم انطباق پروژه می باشد. ضمناً بر کل اجرای پروژه و به منظور عملکرد تیم مربوطه، نهایتاً توسط کادر ممیزی این شرکت که مستقل از افراد اعزمی بوده، استفاده می گردد و گزارش کیفیت فعالیت انجام شده بر اساس استاندارد مورد درخواست ظرف یک هفته به مدیریت ارشد مشتری ارائه می شود.

پس از خاتمه فعالیت مشاور (بعبارتی پایان بند 12 پاسخ سوال 5)، می بایست نسبت به انتخاب شرکت صدور گواهینامه اقدام شود. در این بین مشاور شرکت بعنوان راهنما و پیشنهاد دهنده شرکت های مختلف صدور گواهینامه کار خود را آغاز می نماید. در این مرحله ایشان کلیه محاسن و معایب شرکت های معرفی شده را برای تسهیل انتخاب شرکت صدور گواهینامه تقدیم کارفرما می نماید. پس از این مرحله باید اقدامات زیر تا پایان کار انجام شود:

1- عقد قرارداد با یکی از موسسات صدور گواهینامه توسط شرکت متقاضی
2- هماهنگی جهت حضور شرکت صدور گواهینامه برای انجام ممیزی مرحله اول توسط شرکت متقاضی و ارسال مدارک اصلی سازمان برای انجام بررسی مستندات (Document Review)
3- برگزاری جلسه ممیزی مرحله اول توسط موسسه صدور گواهینامه با حضور مشاور
4- اخذ کلیه نظرات ممیز(ین) شرکت صدور گواهینامه و برنامه ریزی برای رفع و یا بهبود آنها توسط مشاور
5- اقدام برای رفع عدم تطابق و یا فرصت های بهبود ارائه شده و اطمینان از اثربخشی آن توسط مشاور
6- هماهنگی جهت حضور شرکت صدور گواهینامه برای انجام ممیزی مرحله دوم توسط شرکت متقاضی
7- برگزاری جلسه ممیزی مرحله دوم توسط موسسه صدور گواهینامه با حضور مشاور
8- اخذ کلیه نظرات ممیز(ین) شرکت صدور گواهینامه و برنامه ریزی برای رفع و یا بهبود آنها توسط مشاور
9- اقدام برای رفع عدم تطابق و یا فرصت های بهبود ارائه شده و اطمینان از اثربخشی آن توسط مشاور
10- تهیه و ارسال شواهد رفع عدم انطباق به شرکت صدور گواهینامه توسط شرکت متقاضی و با همکاری مشاور
11- اخذ توصیه نامه و لوگوی مربوطه از شرکت صدور گواهینامه
12- اخذ گواهینامه اصلی شرکت

لازم بذکر است چنانچه سازمانی بدون نیاز و بهره گیری از خدمات مشاور و با بهره گیری از افراد ذیصلاح و متخصص داخلی خود (دارای دانش استاندارد مدیریتی) اقدام به پیاده سازی استاندارد(های) مورد نظر نماید، کافی است مراحل 12 گانه بالا را برای اخذ گواهینامه طی نماید.

سازمان بین المللی استاندارد (ISO) یک مجمع بین المللی از سازمانهای استاندارد کشورهای عضو بوده که مرکزیت این شبکه در شهر ژنو – سوئیس- فعالیت می نماید. این سازمان دارای کمیته های فنی متعددی است که از طریق اجلاس تایید صلاحیت بین المللی (IAF) مدیریت می شوند. به عنوان مثال کمیته فنی (TC/176) در خصوص کیفیت، کمیته فنی (TC/207) در خصوص زیست محیطی و کمیته فنی (TC/34)در خصوص صنایع غذایی تحقیق و پژوهش کرده و اقدام به تدوین استانداردهای مرتبط می نمایند. این مرجع بین المللی نیز از طریق سازمانهای صدور گواهینامه (CB) نظارت بر عملکرد سازمانها و نهادهای متقاضی اخذ گواهینامه انطباق با الزامات استاندارد و در نهایت صدور گواهینامه استاندارد می نماید. ضمناً IAF از طریق سازمانهای تایید صلاحیت (AB) بر عملکرد سازمانهای CB نظارت می نماید. وجود اطمینان خاطر در موضوعات مختلف و به هنگام بهره گیری از محصولات و خدمات یکی از خواسته ها و انتظارات ذاتی انسان است. در طی دوره های مختلف پدید آوری و تکامل محصولات و خدمات متفاوت، سازمانهایی با رسالت بوجود آوردن اطمینان در زمینه های گوناگون تاسیس گردیده و به فعالیت پرداخته اند. با رشد صنعت و پیشرفت های گسترده در صنوف متفاوت، صدور گواهینامه و یا تاییدیه های تخصصی باعث ایجاد اطمینان برای مشتریان ذینفعان و محصولات و خدمات متفاوت گردیده است. صدور گواهینامه ارزیابی انطباق برای محصولات صنعتی به نیمه قرن 19 میلادی باز می گردد که به تدریج در سطح تجارت بین المللی جایگاه خود را تثبیت نموده است. پس از صدور گواهینامه های انطباق برای محصولات، رفته رفته مبحث صدور گواهینامه برای فرایند و سیستم نیز مورد توجه قرار گرفت. با پدید آمدن الزامات متفاوت صنفی، تجاری و بین المللی، استانداردهای گوناگون برای عملکرد ها و معیارهای فرآیند ها و همچنین ساماندهی سیستم های مدیریتی با رویکردهای متفاوت تدوین شدند. این امر باعث گسترش فرهنگ ارزیابی/ممیزی فرآیندها و سیستم ها و صدور گواهینامه برای آنها گردید. سازمان های صادر کننده گواهینامه، سازمان های مستقل حقوقی هستند که در نقاط مختلف در دنیا تاسیس گردیده اند و بر حسب گسترش های اقتصادی/تجاری مناطق عملیاتی متفاوتی را تعریف نموده و با وجود آوردن شعبات و سازمان هی وابسته، به صورت بین المللی فعالیت می نمایند. این مجموعه ها تحت عنوان (Certification Body) CB فعالیت می نمایند. لازم به توضیح است با توجه به ماهیت برخی از استانداردها نظیر ISO 15189, ISO 17020, ISO 17021, ISO/IEC 17025 و …، مراجع تایید صلاحیت یا(Accreditation Bodies) AB اقدام به ارائه گواهی تایید صلاحیت می نماید.

به علت نیاز به حفظ اعتبار گواهینامه، ارتباط تجاری شما با مرجع صدور گواهینامه سالیان سال به طول خواهد انجامید. بهبود مستمر برای داشتن سیستم مدیریتی کارا، کلیدی است. شرکت صدور گواهینامه با ارزیابی نقاط قوت و فرصتهای بهبود، شما را در دستیابی به حداکثر ارزش افزوده ناشی از ممیزی سیستمهای مدیریت رهنمون می سازد. برای مدیریت ارشد این به مفهوم آگاهی بیشتر از توانایی سازمان در رسیدن به اهداف استراتژیک خواهد بود. در این عصر موشکافی یکپارچه، انتخاب یک مرجع صدور گواهینامه با شهرتی ورای عیب جویی بی مورد و بدون ارزش افزوده امری ضروری است. پارامترهای زیر در انتخاب یک شرکت صدور گواهینامه برای ارزیابی و ممیزی سازمان متقاضی می تواند مد نظر قرار گیرد:

1) مرجع تایید صلاحیت شرکت صدور گواهینامه در استاندارد مد نظر با عضویت رسمی IAF
2) کشوری که شرکت صدور گواهینامه در آن تاسیس شده است خصوصاً در مورد شرکت هایی که تبادلات مالی و اقتصادی برون مرزی دارند
3) تعداد مراجع تایید صلاحیت در استانداردهای مختلف
4) تعداد EA/NACE CODE های تاییدی شرکت صدور گواهینامه
5) تایید بودن شرکت صدور گواهینامه در EA/NACE CODE مرتبط با فعالیت آن سازمان تحت مرجع اعتبار دهی مناسب
6) هزینه قابل قبول برای ممیزی مراحل 1 و 2 و ممیزی های مراقبتی یا ممیزی های پیگیری
7) تعداد دفعات ممیزی های مراقبتی تخصیصی به سازمان
8) ارائه خدمات اضافی نظیر چاپ گواهینامه های فارسی و درج لوگوی مشتری در گواهینامه های صادره
9) ارائه تسهیلات مناسب و ترجیحاً رایگان برای تعدادی از پرسنل سازمان نظیر شرکت در دوره های آموزشی، دعوت به حضور در سمینار و … .
10) درج نام شرکت متقاضی صدور گواهینامه در وب سایت اصلی شرکت صدور گواهینامه
11) ارسال اورجینال گواهینامه از دفتر مرکزی شرکت صدور گواهینامه
12) استفاده از آدیتورهای ذیصلاح با تجربه کافی در صنعت مورد ممیزی و ترجیحاً استفاده از ممیزین بین المللی با ثبت IRCA و یا IEMA
13) خوش نام بودن مرکز صدور گواهینامه در ایران و جهان
14) دارا بودن مشتریان زیاد، خوش نام و همچنین مشتریانی با دامنه کاری سازمان متقاضی گواهینامه
15) دارا بودن تالیفات و مقالات در مراجع مختلف
16) دارا بودن امکانات ارتباطی مناسب نظیر وب سایت خوب، سیستم اطلاع رسانی مناسب و …
17) فعال بودن در عرصه تبلیغات در رسانه های مختلف
18) فعال بودن در عرصه تالیف و یا ترجمه کتب استاندارد و تدوین استانداردهای ملی
19) فعال بودن در برگزاری دوره های آموزشی و میزان تحقق برنامه آموزشی آنها
20) فعال بودن در عرصه برگزاری سمینار
21) دارا بودن لوگوی شکیل و زیبا و همچنین گواهینام های زیبا
22) در صورت موضوعیت، دارا بودن تایید مشتری (بعنوان مثال لیست CB های مورد تایید اداره کل تجهیزات پزشکی یا لیست CB های مورد تایید شرکت سازه گستر سایپا و …)
23) تایید شدن CB از سوی مرجع اعتباردهی بر اساس ISO 17021
24) توجه CB به نظم در برنامه ریزی و سایر فعالیت های وابسته
25) دارا بودن مزایای Unique نسبت به سایر CB ها
26) مشارکت با سایر مراکز آموزشی مورد تایید IRCA
27) دارا بودن مجوز از سازمانهای داخلی نظیر موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران، سازمان معاونت راهبردی ریاست جمهوری و یا استانداریها

لازم به توضیح است موارد مذکور امکان شناسایی بهترین CB را مهیا می سازد ولی این بدان مفهوم نیست که اگر یک مرکز صدور گواهینامه، یک یا تعدادی از موارد فوق الذکر را نداشته باشد، معتبر نیست. بنابراین لازم است در انتخاب یک شرکت صدور گواهینامه ضمن در نظر گرفتن محدودیت ها و اهداف سازمان از اخذ گواهینامه، با مشاور خود نیز مشورت نمایید.

مراحل ممیزی در حالت کلی از چهار بخش زیر تشکیل می گردد:

1) جلسه افتتاحیه
2) انجام ممیزی
3) جمع بندی گزارش ممیزی
4) جلسه اختتامیه

عموماً مراحل 1، 2 و 4 کمتر از یک ساعت و نیم زمان برده و عمده بخش ممیزی، انجام فرآیند ممیزی است. در جلسه افتتاحیه، ضمن معرفی نفرات حاضر که شامل سرممیز و اعضاء تیم ممیزی است و همچنین مدیریت ارشد سازمان ممیزی شونده، نماینده مدیریت و دیگر اعضاء اصلی سازمان می باشد، به تشریح برنامه ممیزی و نکاتی در خصوص مراحل حین ممیزی، بعد از ممیزی و بخشی از تعهدات طرفین می باشد پرداخته می شود. پس از این مرحله ممیزی اصلی آغاز می گردد. در این بخش ممیز، بر اساس مدارک و سوابق موجود در سازمان و از طریق بررسی شواهد عینی و مصاحبه با افراد، وضعیت انطباق سیستم را با استاندارد مرجع ممیزی تطابق داده و یافته های خود را در خصوص تطابق، عدم تطابق و یا فرصت هایی برای بهبود جمع آوری می نماید. برای اجرای هر چه بهتر این مرحله و بدست آوردن یافته های مفید برای سازمان متقاضی گواهینامه، ممیز از تکنیک های خاص و روش های متداول ممیزی اقدام به بررسی وضعیت سازمان می نماید. بعنوان مثال روش های رو به جلو و رو به عقب و همچنین روش های افقی و عمودی را می توان از جمله این تکنیک ها نام برد. بعد از بررسی کلیه فرآیندهای سازمان (در ممیزی اصلی) و یا فرآیندهای منتخب ممیزی (در ممیزی های مراقبتی، ممیزی های اضطراری و یا ممیزی های انتقالی) نوبت به نشست ممیزین و جمع بندی گزارشات جمع آوری شده از هر فرآیند می شود. ما حصل این مرحله، گزارش قابل ارائه در جلسه اختتامیه و تصمیمات سرممیز می باشد. در جلسه اختتامیه، ممیز ضمن تاکید مجدد بر قوانین حاکم بر ممیزی، اقدام به تشریح گزارش کامل ممیزی برای حاضرین با حضور شخص نماینده مدیریت و مدیریت ارشد سازمان می نماید. در صورتی که عدم انطباق در سازمان مشاهده نشود و یا صرفاً فرصت های بهبود اعلام شود، سازمان برای صدور گواهینامه توصیه می گردد. در صورت وجود عدم انطباق جزئی، فرصتی محدودی به سازمان داده می شود تا به روشی که ممیز اعلام می نماید شواهدی دال بر رفع عدم انطبابق ارائه دهد (عموماً بصورت off site انجام می شود). این روش ها می تواند، سوابق رفع مشکل، عکس، فیلم و … باشد. همچنین در صورتی که عدم انطباق عمده مشاهده شود، لازم است طی فرصتی که با ممیز توافق می شود نسبت به رفع عدم انطباق اقدام شده و در یک فرصت مجدد یکی از اعضاء تیم ممیز برای بررسی رفع عدم انطباق مجدداً به سازمان می آید (on site).

بر اساس راهنمای IAF و سند الزامی IAF (IAF MD 5:2009 annex A, B for QMS and EMS)، نفر-روز ممیزی بسته به تعداد پرسنل سازمان معین می شود. به عنوان مثال بر اساس این جدول از 1 تا 5 نفر پرسنل نیاز به 1.5 نفر-روز ممیزی، از 6 تا 10 نفر پرسنل نیاز به 2 نفر-روز آدیت، از 11 تا 15 نفر پرسنل نیاز به 2.5 نفر روز-ممیزی، از 16 تا 25 نفر پرسنل نیاز به 3 نفر-روز آدیت و … برای ممیزی اصلی شامل مرحله 1 و 2 سیستم مدیریت کیفیت می باشد. لازم بذکر است عواملی نظیر استثنائات مجاز در بندهای استاندارد، سادگی فرآیندها، ادغام چند استاندارد، ترانسفر گواهینامه، نداشتن الزامات مشتری یا الزامات قانونی دیگر و … می تواند تا ماکزیمم 20% زمان مورد نیاز ممیزی را کاهش دهد. ضمناً هر روز ممیزی در این استانداردها 8 ساعت با در نظر گرفتن زمان استراحت در نظر گرفته شده است.

عوامل موثر بر تعیین هزینه ممیزی موارد زیر را شامل می شود:

1) نرخ دفتر مرکزی صدور گواهینامه (هزینه شارژ دفتر مرکزی)
2) نرخ دفتر نمایندگی/شعبه در کشور و در نتیجه استراتژی آنها
3) نفر-روز مورد نیاز برای ممیزی سازمان (به عبارتی تعداد پرسنل سازمان و تعداد پروژه ها یا شعب سازمان در صورت موضوعیت)
4) داشتن ممیز داخلی در اسکوپ مورد ممیزی بجای استفاده از ممیزین خارجی (غیر ایرانی)
5) برند مرکز صدور گواهینامه و خوش نامی آن در ایران و جهان
6) مزایایی که مرکز صدور گواهینامه دارد مانند اعتباردهی از مراجع ذیصلاح داخلی، تایید مشتریان و …
7) اپشن هایی که ممکن است شرکت متقاضی در زمان صدور گواهینامه بخواهد نظیر گواهینامه در ابعاد مختلف، به زبان های مختلف، با درج لوگوی سازمان متقاضی و …

ضمناً هزینه های ناشی از عدم احراز شرایط مطلوب در ممیزی اصلی یا ممیزی مراقبتی که منجر به ممیزی پیگیری شود (Follow up)، می تواند در هزینه های سازمان اثر بگذارد. در کنار این هزینه، هزینه ایاب و ذهاب ممیز(ین) و اقامت آنها نیز می تواند در میزان کل هزینه ممیزی اثر گذار باشد.

کلیه گواهینامه های صادره از سوی شرکت های صدور گواهینامه عموماً دارای 3 سال اعتبار می باشد مشروط بر اینکه سازمان بتواند در ممیزی های مراقبتی ادواری که عموماً 2 بار در طی 3 سال می باشد فرآیند مطلوبی را طی نمایند. یعنی بتوانند در زمان مورد نظر یعنی پیش از گذشت یکسال از زمان صدور (بار اول)، پیش از گذشت زمان دو سال از زمان صدور (بار دوم) ممیزی را بطور موفق بگذرانند. ممیزی موفق یعنی عدم ثبت عدم انطباق و یا در صورت وجود عدم انطباق، رفع آن در زمان توافق شده با ممیز. لازم به توضیح است پس از انجام موفق ممیزی، در محلی مشخص از گواهینامه مهر تمدید اعتبار زده می شود. ضمناً استراتژی برخی از شرکت های صدور گواهینامه، صدور گواهینامه با اعتبار یکسال می باشد که در این صورت هر سال و پس از ممیزی مراقبتی، در صورت انجام ممیزی موفق، مجداً گواهینامه ای بدون اخذ هزینه مجدد صادر می شود. بنابراین درج مهر در این گواهی برای تمدید دیگر موضوعیت ندارد.

یکی از بزرگترین دغدغه های سازمانهایی که گواهینامه سیستم مدیریتی اخذ نموده اند نگرانی از استمرار سیستم و تمدید گواهینامه در دوره های ممیزی مراقبتی می باشد. برای این منظور در استانداردهای مدیریتی تمهیداتی در نظر گرفته شده است که در ذیل به آنها اشاره می نماییم:

1) ممیزی داخلی سیستم مدیریتی سازمان
2) بازنگری مدیریت سیستم مدیریتی سازمان
3) پایش و اندازه گیری فرآیندها
4) خط مشی سیستم مدیریتی سازمان
5) اهداف سیستم مدیریتی سازمان
6) نماینده مدیریت
7) آموزش
8) تجزیه و تحلیل داده ها
9) اقدام اصلاحی و پیشگیرانه

توجه عمیق به خواسته های بالا با اهداف در نظر گرفته شده در استاندارد، می تواند همانند اهرم فشار سیستم مدیریتی، سازمان را حرکت داده و مسیر فعالیتهای شرکت را در مسیر معرفی شده از سیستم مدیریتی قرار دهد. بعبارتی سازمان در مسیر سیستم قرار می گیرد نه سیستم اسیر دست کارکنان و عقاید مدیران و مسئولین سازمان.

نتایج ممیزی مراقبتی می تواند شامل موارد زیر شود:

1) ممیزی مراقبتی انجام شود و نتیجه آن الف) قابل قبول بوده که نتیجه آن منجر به تمدید گواهینامه می شود. بعبارتی هیچ نوع عدم انطباق محرزی در سیستم توسط ممیز(ین) شناسایی و ثبت نشده است. ب) قابل قبول ولی مشروط بر رفع عدم انطباق های مشاهده شده بوده که نتیجه آن پس از ارسال شواهد قابل قبول برای ممیز و یا ممیزی مجدد محل و رفع عدم انطباق از نظر ممیز، منجر به تمدید گواهینامه می شود. ضمناً در صورتی که عدم انطباق به هر دلیلی بسته نشود ظرف مدت کوتاهی، گواهینامه معلق (Suspend) و در صورت عدم پیگیری بعدی گواهینامه باطل (Cancel) می شود.
2) ممیزی مراقبتی انجام نشود. در این صورت گواهینامه معلق و بعد از مدت کوتاهی باطل می شود. در این صورت سازمان، دیگر مجاز به استفاده از لوگو و گواهینامه مربوطه نبوده و استفاده از آن مجاز نمی باشد.

بله، در پاسخ به این سوال باید گفته شود تمام سازمانها می توانند گواهینامه سیستم مدیریتی اخذ نمایند. استانداردهای زیر می تواند بعنوان استانداردهای مفید و قابل کاربرد در شرکت های مشاور بکار گرفته شود ولی کاربرد استاندارد در این شرکتها به این موارد محدود نمی شود:

1) ISO 10006 سیستم مدیریت کیفیت- ویژه سازمانهای پروژه محور
2) ISO 9001 سیستم مدیریت کیفیت
3) ISO 10002 سیستم مدیریت کیفیت-رضایت مندی مشتری-راهنمایی برای رسیدگی به شکایات مشتریان